کمبود ویتامین B12 چیست؟ به همراه علائم کمبود

آشنایی با علائم کمبود ویتامین B12 در بدن

بدن انسان قادر به تولید «ویتامین B12» نیست؛ بنابراین این ویتامین فقط از راه مواد غذایی جذب بدن می‌شود. به‌طورکلی ویتامین ب12، برای ساخت DNA و گلبول‌های قرمز و حمایت از سیستم عصبی بسیار مهم بوده و حتی تاثیر آن برای رشد مو به اثبات رسیده است. کمبود ویتامین B12، به وضعیتی گفته می‌شود که بدن مقدار کافی از این ویتامین را دریافت نمی‌کند. اگر به‌دنبال نشانه‌های کمبود ویتامین ب12 و راه‌های درمان و پیشگیری آن هستید، این محتوا برای شما نوشته شده است. 

آشنایی با ویتامین B12؛ وظایف و راه‌های جذب در بدن

ویتامین B12 که با نام کوبالامین نیز شناخته می‌شود، یکی از ویتامین‌های ضروری برای عملکرد اعصاب، سوخت و ساز بدن و خون‌سازی است. وقتی بدن مقدار کافی از ویتامین B12 نداشته باشد، تولید گلبول‌های قرمز کاهش می‌یابد. این وضعیت که به آن کم‌خونی می‌گویند، اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها را مختل می‌کند. کم‌خونی مگالوبلاستیک (Megaloblastic anemia)، مشکلی است که در اثر کمبود ویتامین B12 یا فولات (ویتامین B9) ایجاد شده و در مبتلایان، گلبول‌های قرمز خون بزرگ‌تر از حد طبیعی بوده و نمی‌توانند به‌درستی عمل کنند. این نوع کم‌خونی بر اثر فقر آهن به‌وجود نیامده و مصرف انواع مکمل آهن تاثیری ندارد. از دیگر وظایف ویتامین ب12 در بدن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی
• پیشگیری از افسردگی
• عملکرد شناختی (توانایی تفکر)
• تولید گلبول‌های قرمز و پیشگیری از کم‌خونی
• عملکرد صحیح تیروئید
• کمک به ایجاد و تنظیم DNA
• پیشگیری از ناهنجاری‌های مادرزادی
• محافظت از چشم در برابر دژنراسیون ماکولا (تخریب لکه‌ی زرد در شبکیه‌ی چشم)
• تولید انرژی

پس از مصرف خوراکی‌های حاوی ویتامین ب12، این ویتامین با پروتئین ساخته شده در معده ترکیب شده و توسط دستگاه گوارش جذب می‌شود. کوبالامین تا پنج سال در کبد ذخیره می‌شود؛ اما چنانچه به‌صورت منظم دریافت نشود، دچار کمبود خواهیم شد.

میزان نیاز بدن به ویتامین B12؛ بررسی بر اساس سن

میزان نیاز بدن به ویتامین ب 12 به عواملی مانند سن، عادات غذایی، شرایط پزشکی و داروهای مصرفی ارتباط مستقیم دارد. اما به طور کلی مقادیر زیر برای گروه‌های سنی مختلف توصیه می‌شود:

در برخی مکمل برای خانم ها و آقایان، ویتامین ب12 وجود دارد و میزان مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.  اما بهتر است قبل از مصرف هرگونه قرص یا مکمل برای کوبالامین یا هر ویتامین و مواد مغذی دیگری با پزشک نیز مشورت کنید.

علائم کمبود ویتامین B در بدن چیست؟ نشانه‌های جسمی و عصبی

کمبود ویتامین ب12، نشانه‌های فراوانی داشته که شباهت‌ بسیاری به علائم سایر کمبودهای تغذیه‌ای و بیماری‌ها دارد. علم و آگاهی از این علائم به روند تشخیص و درمان سرعت می‌بخشد. به برخی از این نشانه‌ها در ادامه می‌پردازیم:

•  مشکل در راه رفتن
• افزایش سرعت ضربان قلب
•  تنگی نفس
• مشکلات بینایی
• زخم دهان
• درد و التهاب دهان و زبان
• تغییر خلق و خو
• کاهش اشتها و کاهش وزن
• افزایش دمای بدن
• سردرد
• علائم افسردگی
• احساس تحریک پذیری

علاوه‌بر این موارد کمبود ویتامین ب12، نشانه‌های دیگری نیز دارد که در ادامه به توضیح آن‌ها پرداخته‌ایم:

کاهش اکسیژن در سطح خون؛ خطرناک‌ترین نشانه کمبود ویتامین ب12

یکی از مهم‌ترین عوارض کمبود ویتامین B در بدن، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و افت سطح اکسیژن در خون است. از دست دادن هوشیاری و کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن از بارزترین نتیجه‌های کمبود اکسیژن بوده و مصرف قرص جوشان برای تقویت سیستم ایمنی بدن می‌تواند کمک کننده باشد؛ اما مشکل اصلی را حل نمی‌کند. کمبود اکسیژن، مشکلات بسیاری را به‌دنبال خواهد داشت.

گزگز دست‌وپا؛ علامت آسیب‌دیدگی اعصاب بر اثر کمبود ویتامین B12 

کوبالامین نقش مهمی در سیستم عصبی داشته و کمبود آن باعث آسیب‌دیدگی اعصاب می‌شود. یکی از نشانه‌های آسیب دیدگی اعصاب بر اثر کمبود ویتامین B12 گزگز یا سوزن‌سوزن شدن دست و پا است. اما احساس سوزن سوزن شدن می‌تواند دلایل دیگر به جز کمبود کوبالامین نیز داشته باشد. برای مثال یکی از راه‌های کاهش درد در مفاصل، مصرف قرص برای تقویت استخوان و مفاصل بوده که ساختار حرکتی بدن را بهبود می‌بخشد. آسیب عصبی، یکی از عوارض جدی‌ کمبود طولانی‌مدت کوبالامین است. 

پوست رنگ پریده یا زرد؛ علائم کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین b12

زمانی که بدن قادر نباشد به تعداد کافی گلبول قرمز سالم درست کند، دچار بیماری به نام یرقان می‌شویم. در‌ این‌ زمان پوست و سفیدی چشم به رنگ زرد در می‌آیند. علاوه‌بر این، چنانچه دچار کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین b12 باشیم، پوست بدن رنگ پریده خواهد بود.

خستگی مداوم؛ نشانه افت میزان ب12 در بدن

کمبود گلبول‌های قرمز در خون که وظیفه اکسیژن رسانی به سلول‌های بدن را دارند، باعث خستگی مداوم و از حد گذشته می‌شود. درصورتی‌که خستگی ناشی از کمبود ویتامین ب12 باشد، مصرف قرص ب 12 تاثیر بسیاری در بهبود این اتفاق دارد.

مشکلات گوارشی؛ نشانه کمبود ب12 در بزرگسالان و کودکان

کمبود کوبالامین در بدن مشکلات گوارشی اسهال، حالت تهوع، یبوست، نفخ و گاز را به‌همراه دارد که هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان اتفاق می‌افتد. البته به یاد داشته باشید این علائم ممکن است به دلایل دیگری رخ دهد و همیشه نشانه کمبود ویتامین ب 12 نیست.

 مشکل در تمرکز و اختلال ذهنی؛ تاثیر ذهنی کاهش ویتامین ب12 در بدن

بروز مشکلاتی در قدرت تفکر که پزشکان آن را به‌عنوان «اختلال شناختی» می‌شناسند از دیگر عوارض کاهش ویتامین B12 در بدن است. کمبود کوبالامین احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر، زوال عقل عروقی و بیماری پارکینسون را نیز افزایش می‌دهد.

راه‌های تشخیص و درمان کمبود ویتامین B12؛ تکیه بر علم پزشکی

برخی بیماری‌ها یا کمبود ویتامین‌ها در بدن نشانه‌های مشخص و ویژه‌ای ندارند. برای مثال جواب سوال کمبود کدام ویتامین باعث پوسته شدن کف پا میشود، ویتامین‌های E ،C ،A ،B3 و B7 خواهند بود. تشخیص کمبود ویتامین B12 نیز به آن دلیل که نشانه‌ خاص و ویژه‌ای ندارد، دشوار است. کمبود کوبالامین فقط به‌وسیله انجام آزمایش‌های پزشکی قابل تشخیص و قابل اعتماد است. 

مصرف قرص‌های خوراکی، قرص‌های زیرزبانی، مکمل‌های غذایی و آمپول از روش‌های جبران و تامین ویتامین ب 12 در بدن است. مشورت با پزشک یا متخصص می‌تواند نتایج بهتری را به‌دنبال داشته باشد. برای افرادی که دچار کمبود شدید هستند تزریق آمپول گزینه بهتری است.

مواد غذایی حاوی ویتامین ب12؛ جذب ویتامین از طریق خوراکی‌ها

یکی از ساده‌ترین راه‌‌های تامین ویتامین ب12 یا هر ویتامین دیگری در بدن، مصرف خوراکی‌های حاوی آن است. مواد غذایی زیر به‌عنوان منابع حاوی کوبالامین استفاده می‌شود:

• گوشت سفید
• گوشت قرمز
• تخم مرغ
• لبنیات
• غلات
• حبوباتی همچون عدس و لوبیا سفید

 کمبود ویتامین B12، یک مشکل جدی بوده که عواقب جبران ناپذیری دارد. افراد در معرض خطر کمبود ویتامین B12، باید با پزشک خود مشورت کنند تا از کمبود این ویتامین جلوگیری کنند.

مکمل‌های غذایی، راهکاری برای پیشگیری و درمان کمبود ویتامین B12

در این مقاله وظایف و راه‌های جذب ویتامین ب12 در بدن، مقدار مورد نیاز در هر رده سنی و نشانه‌های کمبود کوبالامین بررسی شد. کاهش سطح اکسیژن در خون به عنوان مهم‌ترین عوارض کمبود این ویتامین حیاتی، به‌تنهایی عوارضی را به‌دنبال خواهد داشت. مصرف مکمل‌های غذایی راهکاری عالی برای پیشگیری و درمان کمبود ویتامین B12 است. در‌صورتی‌که همچنان سوالی در ذهن شما باقی مانده است، از طریق بخش نظرات همین صفحه با ما در میان بگذارید. کارشناسان در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سوالات شما پاسخ می‌دهند.